وەرگێڕان لە ئینگلیزی و عەرەبیــەوە: عومەرخەتـــــات
پێشەکی وەرگێڕ
جــگەرکێشـــان یەکێـــکە لە خۆشــترین خراپەکـــــان و بێگوومـــان بۆ ئەوەی جگەرە دەکێشــێت ڕەنگە هیــچ شـــتێك بە ئەندازەی مژیــنی نەفەســێك جگەرە بەچێژ نەبێـــت! بە درێژایی سەدەی بیست جگەرکێشـــان یەکێــك بوو لە هاوڕێ بە وەفاکانی ئەدیب و ســـیاسی و ونووسەر و" هونەرمەندەکان. چیرۆکی سەیروسەمەرە لەو هونەرمەند و نووسەرانە دەگێڕنەوە کە بەبێ جگەرە نەیـــانتوانیوە شــاکارەکانیــان تەواو بکەن! بەڵام زەمەنی ئێســـتا، زەمەنی کاڵای "تەندروســتی"یە، زەمەنێـــکە بە باڵای لەشولاری ســاخ و ڕاهێـــنراو بە پێوەرەکانی کۆمەڵگەی نوێ کە ڕۆژانە مێشــکی سەریان پێ بردووین هەڵدەدات. کار بەوە گەیشــتووە تەنــــانەت لە چایخانە و چێشتخانە کراوەکاندا بۆت نــیە جگەرەیەك بکێشـــیت. ڕۆژانە یاســای قەدەغەی نوێ بۆ جگەرکێشـــان دەردەکرێت و باجی زیــاترێش دخرێـــتە سەر جگەرە. نرخی پاکەتێــك جگەرەی مارلبورو لەم نەرویجە گەیشــتۆتە ١٧ دۆلار! فەیلەسوفی هەنگــاری "ملادن دۆلار" لە ووتــاری :کۆمۆنیزمی جگەرەکێشـــان"دا سەرنجی دەچێــتە سەر ئەو "وەدەرنانە کۆمەڵایەتییـــەی کە لە شوێــنە گشــتییەکان بەسەر جگەرکێشـــەکاندا دەسەپێنرێت! دابیــن کردنی سوچــێك بۆ جگەرکێشـــان، چاودێری کردنی پۆلیس و سیکیورتی و یاسا و ڕێســای تووند، جگەرەکێش دەکــاتە ئاژەڵێــکی ناو باخچەی ئاژەڵان و عیبرەتێــك بۆ "تەندروســتەکان".
...........
لە دەرەوەی یەکێـــك لە ئاپارتمـــانە نهۆمبەرزە لوکسەکانی خوارووی مانهــــاتن، کۆمەڵێــك کەس لە نزیـك دەروازەی ئاپارتمانەکە کۆبوونەتەوە. بە دووریــیەکی گونجاو لە دەروازەی ئاپارتمانەکەوە وەســــتاوون کە لەلایــــەن ســیکیوریتیەکی جـــدییەوە سەرپەرشتی دەکرێت و مەودای پێــوراو بە چــاوی هەڵۆیــــــــەکی تیژ دەپێــوێت. ئەم گروپـــەی کۆبوونەتەوە، زیاتـــر لە کارمەنـــدانی ئەو ئاپارتمانە بەرزانەن کە بەسەر شــەقامەکەدا دەڕوانن، چەند گەشــتیارێك و لە گەڵیشــیان چەند کەســێکی بێ خانەولانەشــیان پێــوە پەیوەســت دەبێــت. مەبەســـت لەم کۆبوونـــەوە بچووکە دە دوانزە کەســییە تەنهــا جگـــــــەرەکێشانە.
گروپەکە لە تێــکەڵەیەکی ناجۆر پێـــکهاتووە، کارمەنــــدەکان جلوبەرگێــکی تاڕادەیەك فەرمیان لەبەردایە، مرۆڤ دەتوانێت بە ئاســـانی شوێـــنی کارکردنی ئەمـــانە لە یەکێــــك لە کارە ئاڵۆزەکانی سەرمایەی داراییدا وێنا بکات، جلوبەرگی گەشــتیارەکان نا فەرمی و فرەڕەنـــگن، لەو پلانە باش داڕێـــژراوەی هەیــــانە بۆ بیـــنینی شــارەکە، جار جار وەســـتانێکی کورتی تــێ دەخەن. بێ خـــانە ولانەکان، جل و بەرگێــــــکی چرچ و لۆچ و قەبــەیان لەبەردایە.
هەر گروپێــــك لەوانەی لەوێـــدان خاوەنی کڵێشـــەی خۆیـــانن. ئێمە، واتە ئەم گروپەی کۆبوویــنەتەوە بە بێـــدەنگی جگەرە دەکێشین، وەســتاوین و تاڕادەیەك بەیەکـــەوە نووســـاوین، چونکە پێـــــــدەچێت ئەم شوێنەی تەرخــــان کراوە بۆ جگەرەکێشــــان بە تەلێکی دڕکاوی نەبیـــنراو گەمارۆ درابێـــت، بێ گومان وەك پابــــەندبوونێك بەو یاســـایانەی کە لەلایەن دەسەڵاتەوە دیاری کراوە کە خواش نازانێت چیـــن! لەگەڵ هەر نەفەســێکدا سەیرێکی ئەملاوئەولا دەکەیـــن، هەست بە شەرمەزاریــــیەك یان لانیـــــــکەم نائــــــاسوودەییەك دەکەین، لەگەڵ ئەوەی ئەو شوێـــنەی لێی وەســـتاوین ناکەوێـــتە سەر ڕێگا فەرمیــــیەکان و خەڵکی تر بەم جگەرەکێشـــانەی ئێمە ناڕەحەت نابن، بەڵام لەگەڵ ئەوەشـــدا شوێـــنێکی کراوەیە، چونکە ناتوانرێت لە ناوچەیەکی وا قەرەباڵغـــدا بە تەواوەتی بشـــاردرێتەوە ومرۆڤ وا هەســت بکات لەبەرچاوی ڕێـــبواراندا "بە جگەرەکەی" خۆی نمایش دەکات. ئەو ڕێبوارانەی سەردانی ئاپەرتمــــانە لوکســەکەیان دەکرد بە لاچاوێکی گومـــــــاناوی و پەســەند نەکردنەوە تەماشـــای ئێمەی بێزراوە تازەکانیـــان دەکرد.
ئەمە کۆبوونەوەیـــەکی هەڕەمەکیی کۆمەڵێـــك کەسی نامۆ بە یەکترن کە بۆ ماوەی پێنـــــــــج خولەك کۆبوونەتەوە، هیــــچ شتێکی هاوبەش بەیەکەوە کۆیــــــــان ناکاتەوە تەنهـــا جگەرەکێشـــانێك نەبێت. لە پڕ یەکێـــکمان ووتی: “ســەرەتا ڕەشپێســــــتەکان و جووەکــــان، ئێســــتاش ئێمە.” تریقـــەی پێکەنیـــن شوێــنەکەی پڕ کرد، لە یەك کاتـــدا ئەم نامۆیــــانە بوونە هاوڕێ، تەنـــانەت ئەگەر بۆ چەند خولەکێـکی کورتیش بێـــت. خۆی جگــەرەکێشـــان تەمەنی کورتە و هەروەهــــا ئەم هاوڕێـــیەتیەشمان. بەڵام هاوپشــتییەك و پەیوەندییـــەکی مرۆیی لە ناکاو دەرکەوت و گیرســـا، کاریگەریی ئەم چەند خولەکە بە نرخە درێــژدەبێـــتەوە بۆ ئەو دیو کۆبوونـــەوەکە، بۆ ئەو دیو خشــتەی زەمەنی کارەکانمان کە هەریەکەمـــان بە لایەکدا جیـــا دەکاتەوە. کەمێــکی تر هەمووان دەڕۆن بۆ ڕێی خۆیــان و وکۆبوونەوەکەمــان دەبێــتە دووکەڵ و دەچـــێت بە ئاســــماندا، ڕێــــك وەکو دووکەڵی جگەرەکانـــمان، بەڵام ئەم چـەند خولەکە کەمە هێزێــــــکی مانەوەی سەیری هەیە، ئەو ســـاتەش تێــدەپەڕێنێت کە وەخت لە دەرەوەی فشــــاری کار و پابەندبـــــوونەکان و پێــداویســتییەکانی ژیــــان و ئەرکە کۆمەڵایەتییـــەکان دیاری دەکات. لەوەش دەچــێت ئێمە بە پێکەنینەکەمان سەرکەوتنێـــــــکی بچووکمان بەسەر ئەو خەڵـــکە زۆرە ناڕازیـــیەی بە جگەرکێشـــانی ئێمە و بەسەر ئەو یاســا وورد داڕێژراوانەی کە لەم شوێنــــەدا گۆشەگیریان کردووین بەدەستهێنـــابێت. وەدەرنراوەکان و شەرمهێــنەرەکان یارییەکەیان گۆڕی، لانیــــکەم بۆ ســـاتێکی کەمیش بێــــت، ئێمە براوەیـــــن.
حزبی جگەرەکێشــەکان هیــچ بەرنـــــامەیەکی نیــیە، تەنــها ئەوە نەبێت کە یەکسەر دەخرێــــتە بواری جێبەجێکردنەوە. کردەوەکانیشـــان پێش قسەکانیــــانە. بەڵام ئەمە ئەوە ناگەیەنێـــت کە خێـــڵی جگەرەکێشــەکان تەنها لەسەر بنەمای چێژ و ڕازیکردنی هەنووکەیی دامەزراوە و هیـــچ داواکارییـــەکی فیکرییــان نیــیە، تەواو بە پێچـــــەوانەوە. هیچ شـــتێك وەك جگەرەکێشانی بە کۆمەڵ هانی بیرکردنەوە نـــادات، مرۆڤ لەوێ، لە گێـــژاوی ئاسایی ژیان پشــــوویەك دەدات، لە دوورەوە سەیری دەکات، بیری لێــــــدەکاتەوە، لە پڕێکا هەموو جۆرە بەرنامەیەك لە ماوەی چەند خولەکێـــــــکدا خۆیان دەردەخەن، ئایــدیای بەرز بە ئازادی لە نێوان کەسەکـــاندا دەسوڕێــتەوە، هەروەك چۆن دوکەڵەکە لە نێوانیـــاندا دەسوڕێـــتەوە، مرۆڤ لەوێـــدا، لە ناو کۆمەڵگەیەکی بی جیـــاوازی هاوڕێ و کەسە نامۆکانـــدا، دوور لە فشار و پابەندبوونە دەستبەجێــــیەکان، ئاوڕێـــك لە دواوە دەداتەوە و سەیری پێشەوەی دەکات.
بێگومان کۆمێـــنتی [ســەرەتا ڕەشپێســــــتەکان و جووەکــــان، ئێســــتاش ئێمە] وەك سوعـــبەتێکی جگەرکێشــەکان ووترا، ئەگیـــنا ناکرێت ئەوانەی بە درێژایی سەدەکان تووشــــی کۆیلایەتی و قەتڵوعام بوون یەکســان بکرێن بە وەدەرنراوە نوێـــیەکان، غرورێـــکی زۆری دەوێــــت جگەرکێشـــێك ئەمە بخــاتە پاڵ خۆی. بەڵام جگەرەکێشەکان هەمیشە حەزیـــان لە سوعبەتە. وا دەردەکەوێــت لە نێو کۆڕەکەدا دوو ڕەشپێست و دوو جووش هەبن [بەڵێ وابوو، ڕاســـتتان کرد، ئەوان سەر بەو بەشەی کۆڕەکەن کە لە دارایی سەرمایەداریــدا کاردەکەن. مرۆڤ دەتوانێــــت گومانی لە هەموو شـتێك هەبێت کلیشەکان نەبێـــت]. ئەو چوار کەسە لە هەمووان زیـــــاتر کەیفیــــان بە کۆمێــنتەکە هات، یەکێــك لە جووەکان بە زەردەخەنەیــەکەوە ووتی: “بەڵام هێشــــتا نەگەیشـــــتوینەتە خاڵی هۆلۆکۆست”. بێــجگە لەو چوارە، ڕەنگە ڕەشپێست وجووی تر لە کۆڕی جگەرەکێشــەکاندا هەبن، بەڵام ئێمە هەموومان لە پڕێـــــــکا بە شێوەیەکی کاتی بووینــــە ڕەشپێست وجوی فەخریی. ئاڵوگۆڕێکی لەناکاوی چیرۆکەکانی ژیان خۆی دەرخســت، یەکێکمــــــان گەڕایــەوە بۆ بـاسی هۆلۆکۆست، ئەوی دیکەیــــــان بۆ ڕۆژانی پێش مارتن لوتــەر کینگ. یەکێـــك لە ڕەســپێستەکان کە پیــــــاوێکی بەساڵاچوو بوو، پێموایــــە سەر بە ستافی "صـــیانة"ی ئـــاپارتمانەکە بوو ووتی: "لە هەموو تەمەنـــــمدا وەك پیاوێــــکی ڕەشپێست ئەوەندە نەچەوســـاومەتەوە وەك ئێســتا کە جگەرەکێشــــم." ئەو لە سەردەمی پێش بزووتـــــنەوەی مافە مەدەنییــــــەکان ژیـــاوە و لانیــــــــکەم لە نیویۆرك ڕەشـــپێستبوون ئەوەندە خراپ نەبووە وەك جگەرکێشـــێکی ئیسـتا. هەردووکیــــان لە دژبەریــیـە تووند و نزیکایەتیــیە سەیرەکەیـــاندا ئاوێـــنەی یەکن. بێ خانەولانەکانیش هەندێـك لەو چیرۆکـــانەیان باس کرد کە تێـــیدا بەهۆی ئەوەی لەو شــوێنـــانەی جگەرەکێشـــان بە تووندی قەدەغەیە وئەمان دەیکێشـــن پۆلیس ڕاویـــان دەنێـــــت، ئەمە ئەو بیــــانووە نوێــیەیە بۆ هەراسانکردنیــــان. لێــرەدا جووە دەوڵەمەندەکـــــان بە چاوێکی ترەوە سەیری بێخانە ولانەکانیـــان کرد، جۆرێـــك لە قەدردانــــان، چونـــکە تارمایی چارەنووسی هاوبەشی وەدەرنــــان وا بەسەر سەریـــانەوە دەخولێتــەوە و بۆ ساتێکی کورتیش بێــت ڕێگا جیاوازەکانی وەدەرنــــان بەیەکەوە دەبەســــتێتەوە. گەشتیارە ئیســـــپانییەکانیش لای خۆیـــانەوە باســیان لە هەندێــك فێڵی تاکتــــیکی گەریلاییـــان کرد کە جگەرەکێشەکان لە ئیسپانیــــا دوای ئەوەی حکومەت ڕێکـــارە تووندەکانی دژی جگەرەکێشانی داڕشـــتووە، بەکاریدەهـــــێنن. ئەگەرچی ڕێــکارەکان لە ئیســپانیا لەوانەی ئەمریـــکا نەرمترە، بەڵام ئەمریــــــکا وەك هەمیشە پێشەنــگە، بڕیــارماندا بەم زوانە هەموومــــــــان لەوێ بین، بەشداری لە خاکی بەڵێنــــــدراودا بکەین.
جگەرەکێشـەکانی جیهان، یەکگرن! بەڵام ئێمــــە لە ئێســـتاوە یەکگرتووین. ئێـــمە بەیەکەوە سەرکەوتووبووین لە وەدەســتهێـــنانی دەســتکەوتێکی گەورە ئەویش تێپــەڕاندنی دابەشـــبوونە کۆمەڵایەتییـــەکان و فێڵکردن لە جنۆکــــەکانی مێژوو و دژایەتییەکانیـــان و ناشـــتنیان، دۆزینــــەوەی شــتێك لە هاوپشــتی لە ڕێــی ســنوورەکانەوە، پێــــکەوە پێکەدەنیــــن و خۆشی دەکەین، ئێمەی تــەواو نامۆ، لە چەند خولەکێـــکدا لە تەنیشـــت ڕێــگەی سەرەکی لە مانهاتن، لە دڵی دەسەڵاتی جیهـــاندا، دڵی ســەرمایەدارییدا وەستاوین. کۆلەکتیـــڤێکی چاوەڕوان نەکراو کە لەسەر بنــــــەمای دوکەڵ دامەزراوە، تەنهـــــا دوکەڵ. ئێســتا کارەکە بە تەواوی ڕوون بووەوە: جگەرەکێشـــەکان لە کۆمۆنیــــزمدا دەژین. ئەوان لە هەر شوێنێــــك بن کۆمۆنیزم دروســت دەکەن، تەنانەت ئەگەر چەند هەنگـــاوێکیش لە ۆڵ ستریتەوە دووربن!. جگەرەکێشــەکان زۆر پێشــــتر لە بزووتنەوەی [وۆڵ ستریت داگیر بکەن] بزووتنەوەکەیـــان بەڕێخســـتووە، ئەوە هەیە کەس هەســتی پێنەکردووە. ئەوان چـــاوەڕوانی دەرکەوتنی کۆمەڵگەی "بێ چیـــن"ی پاشەڕوژ نـاکەن، بەڵکو هەر ئێســتا دایدەمەزرێـــنن. جگەرەکێشــان چێژێکی دەســتبەجێـیە و پێویستی بە چارەسەری دەســتبەجێش هەیە و ناکرێــت دوابخـــرێت بۆ پاشەڕۆژێکی دوور. دوو جگەرەکێش لە ئێســـتاوە بەسە بۆ دروســت کردنی خانەیەکی کۆمۆنیستی سەرەتــایی، کاتێــك دوو یـــان سێ جگەرەکێش کۆدەبنــەوە، ڕۆحی کۆمۆنیزمی "ناموقەدەس" لە ناویـــاندا کۆدەبێــــتەوە. جگەرەکێشــەکان حزبێــك پێـــکدەهێنن کە ئەندامبوون تێـــیدا زۆر ئاســـانە، بەخێــرهاتنی هەمووان دەکەین ببــنە ئەندامی، بە خۆشحاڵیشــەوە ئەو کەســانەشی جگەرەش ناکێشـــن وەك ئەندامی فەخری وەریـــان دەگرین. ئەمە ئەو حزبەیە دەستبەجێ پلەبەندییــــە کۆمەڵایەتیـــــیەکان بە لێـــدانێکی سووك هەڵدەوەشــێنێتەوە. "ئیســــکرا" و "پریشـــك"، وەك ڕۆژنامە ســیاسییەکانی لیـــنین ناوبانگیـــان دەرکردبوو. جگەرەکێشەکان ئەم ناوانە بە شێوەیەکی ڕەسەن وەردەگرن، تەنها شـــتێك کە پێویستە پریشــکەکەیە. بەڵام ئەگەر لینـــــین ناونیشـــانی ڕۆژنامەکەی لەسەر ئەو هێــــڵە دامەزراند کە پریشکەکە لەوێیــــــە بۆ ئەوەی بڵێســەیەکی گەورە لە داهاتوو هەڵبگیرســـێنێت، ئەوا جگەرەکێشەکان تەنـــــها لەسەر پریشــك و بڵێســەی زۆر بچووکی ئێســـــتا گەشە دەکەن، ڕەنگە بەڕاســتی داهاتووشــــیان بە لەبەرچاوگرتنی خووەکەیان دیار نەبێـــت،. ئەمە کۆمۆنیـــــزمێکی بێ ئایـــندەیە، چونکە هەموویـــان بە گەنجی دەمرن، تووشـــی شێرپەنجەی ســـــییەکان و جەڵتەی دڵ دەبن، بێجگە لە نەخۆشــیەکانی بێهێزی سێکسی و چرچبوونی پێســتیان. ئەوان چەکی کۆمەڵکوژ بەکاردەهێـــــــنن بۆ لەناوبردنی خۆیـــــــان، بە دڵفراوانیشـــەوە چارەنووســی خۆیـــان قبوڵ دەکەن.
ئەوەی کە جگەرەکێشــــان کۆمەڵایەتییە بەو مانـــایە نیــیە کە لە ڕووی کۆمەڵایەتییـــەوە بێلایەنــــە. واتـــــــا کۆمەڵایەتی و مێژوویـــــیەکانی بە هەموو ئاراســـــتەکاندا درێژدەبنــەوە، هەندێـــك لەو ئاراســتانە لە کۆمۆنیزمەوە دوورن. بەڵام لە ژێر بارودۆخی ئێســـتای قەدەغەکردن و گەشەسەندنی نەفرەتی ســــــیاسیدا، لە پاشـــخانی هەڵمەتە زیادەڕۆییــــەکان و ڕێســــا نوێیــــەکاندا شــتێك بەرجەســتە دەکەن لە کاریکاتێری "بایۆپۆلیتیـــــــك" دەچــێت لە پەیوەندیــیدا لەگەڵ "وەدەرنـــان"، جگەرەکێشــان لێرەدا میــــتافۆرێكە ڕەنگــدانەوە و شــکاندنی هەموو "وەدەرنانەکانی" تر لە مۆدێلێـــکی بچووکــتردا دەشکێــــنێت، هێڵێـــکی دابەشبوونی گەورە دەکێشــێت کە چەندین هێڵی بەش بەش بووی بچووك لە خۆدا کۆدەکاتەوە.
حزبی جگەرەکێشــەکان هیــچ بەرنـــــامەیەکی نیــیە، تەنــها ئەوە نەبێت کە یەکسەر دەخرێــــتە بواری جێبەجێکردنەوە. کردەوەکانیشـــان پێش قسەکانیــــانە. بەڵام ئەمە ئەوە ناگەیەنێـــت کە خێـــڵی جگەرەکێشــەکان تەنها لەسەر بنەمای چێژ و ڕازیکردنی هەنووکەیی دامەزراوە و هیـــچ داواکارییـــەکی فیکرییــان نیــیە، تەواو بە پێچـــــەوانەوە. هیچ شـــتێك وەك جگەرەکێشانی بە کۆمەڵ هانی بیرکردنەوە نـــادات، مرۆڤ لەوێ، لە گێـــژاوی ئاسایی ژیان پشــــوویەك دەدات، لە دوورەوە سەیری دەکات، بیری لێــــــدەکاتەوە، لە پڕێکا هەموو جۆرە بەرنامەیەك لە ماوەی چەند خولەکێـــــــکدا خۆیان دەردەخەن، ئایــدیای بەرز بە ئازادی لە نێوان کەسەکـــاندا دەسوڕێــتەوە، هەروەك چۆن دوکەڵەکە لە نێوانیـــاندا دەسوڕێـــتەوە، مرۆڤ لەوێـــدا، لە ناو کۆمەڵگەیەکی بی جیـــاوازی هاوڕێ و کەسە نامۆکانـــدا، دوور لە فشار و پابەندبوونە دەستبەجێــــیەکان، ئاوڕێـــك لە دواوە دەداتەوە و سەیری پێشەوەی دەکات. لەوێ چیرۆکە شـــێتەکان و نوکـــــتە خۆشەکان بە بەخشندەییـــەکی بێوێــنەوە لەگەڵ دوکەڵەکەدا هاوبەش دەکرێن. ڕەنگە لەوێـــدا مرۆڤ بتــــوانێت لەناکاو چارەسەری کێشەیەکی خۆی بدۆزێـــتەوە کە زۆر پێوەی ماندوو بووە و نەیدۆزیــتەوە، ڕێــك لەبەر ئەوەی کە ئەمە وەســـــــتانێکی نابەرهەمدارە لە پێداویستییەکانی بەرهەمهێــــــناندا و عەقڵیش شــتێکی زیـــاتری دەوێت لە تەنها وزەیەك بۆ ئەوەی کار بکــــات. کاتی جگەرەکێشان کاتی ڕێکەوت و دیاریــیە بێــبەرامبەر و چاوەڕواننەکراوەکانە. لە بنــــەڕەتدا کۆمەڵایەتیـــیە، جگەرەکێشانی بە تەنهــا هەرگیز تامی نیــیە (باشە، هەر وەك ســێکس). تا زیاتر خەریکی چێژی جەستـــە بێت، زیاتر عەقڵ دەورووژێنـــێت و چالاکی دەکات. لەم ڕووەوە جگەرەکێشــان چالاکییـــەکی مەسیحیی نیــیە، وەك مەسیحییــەت دژی دابەشـــبوونمان نیــیە بەسەر جەستە و ڕۆحدا. ئارەزووی جەســـتە شانبەشانی ئارەزووی عەقڵ ڕێــدەکات، لەگەڵیـــدا تێکەڵ دەبێــت و یەکدی بەرز ڕادەگرن. حزبی جگەرەکێشەکان بە بەرنـــامەیەك دەســتپێناکات بۆ ئەوەی هانی کردارێــك بدات، بەڵکو دەگەڕێ بەدوای بەرنامـــــــەیەکدا، لەو ســـاتەی چەند جگەرەکێشێــــك کۆدەبنـــەوە، بەرنامەکان زیـــاد دەکەن. ئەوان ئەو کاتەی جگەرەکێشــــانێك پێویستە، جیــــهان تەفسیر دەکەن و دەیـــــــگۆڕن.
ئەوەی کە جگەرەکێشــــان کۆمەڵایەتییە بەو مانـــایە نیــیە کە لە ڕووی کۆمەڵایەتییـــەوە بێلایەنــــە. واتـــــــا کۆمەڵایەتی و مێژوویـــــیەکانی بە هەموو ئاراســـــتەکاندا درێژدەبنــەوە، هەندێـــك لەو ئاراســتانە لە کۆمۆنیزمەوە دوورن. بەڵام لە ژێر بارودۆخی ئێســـتای قەدەغەکردن و گەشەسەندنی نەفرەتی ســــــیاسیدا، لە پاشـــخانی هەڵمەتە زیادەڕۆییــــەکان و ڕێســــا نوێیــــەکاندا شــتێك بەرجەســتە دەکەن لە کاریکاتێری "بایۆپۆلیتیـــــــك" دەچــێت لە پەیوەندیــیدا لەگەڵ "وەدەرنـــان"، جگەرەکێشــان لێرەدا میــــتافۆرێكە ڕەنگــدانەوە و شــکاندنی هەموو "وەدەرنانەکانی" تر لە مۆدێلێـــکی بچووکــتردا دەشکێــــنێت، هێڵێـــکی دابەشبوونی گەورە دەکێشــێت کە چەندین هێڵی بەش بەش بووی بچووك لە خۆدا کۆدەکاتەوە.
جگەرەکێشــەکان شــتێك دەردەبڕن و نوێــنەرایەتی شــتێکیش دەکەن. بۆ نموونە نوێـــنەرایەتی شێرپەنجە دەکەن لە ناو جەستەیەکی تەندروســتی کۆمەڵایەتیــدا، چێــــژ زیاتر وەك شێرپەنـــجەیەك لە ڕەفتاری جەستەیی نۆرماتیڤی دیاریکراودا مامەڵە دەکرێت. هەمیشە لە چێـــژدا شــتێك هەیـــە کە دەگـــاتە "دەرەوەی بنەمای خۆشــی"، شتێـــکی سەرپێچیـــکار و بێبــــاك لە ئامانجەکانی مانــەوە. جگـــەرەکێشان بانگەشەی چێژە- enjoyment لە دڵـــی کۆمەڵگەیەکی ڕاکردوو بە شــوێن خۆشـــیدا- pleasure و لە پاشــــخانی فەرمانە چێژبەخشـــەکانیدا. جگەرەکێشـــان زۆر دوورتر لە داواکاری خۆشـی دەگەڕێـــت، تا ئەو سنوورەی کە تارمــــایی فەنــابوون ئامادەیی هەیە، ئەوەشی کە کۆمەڵـــگای دڵخوازی تەندروســتی و خۆشـــی پێی هەســتیارە، بە یەك وشە، چێــژە. فرۆید، کە جگەرەکێشـــێکی گەورە بوو ئەمەی باش دەزانـــی. هەروەهـــا لاکانیش"جگەرەکێشـــێکی تر"، کە دژابەریــیەکی تووندی لە نێـــوان چێژ و خۆشــیدا پێـــکهێنا.
بێــگومان کۆمۆنیزمی جگەرەکێشـــانیش هەر بەو خێراییـــەی کە دەردەکەوێت، لە بەین دەچێ. لەگەڵ دوکـــەڵدا بەرز دەبێـــتەوە. لە هەنگاوی یەکـــەمدا، بە هێــزی ســیحراوی دوکەڵی جگەرە "هەموو شــتێکی ڕەق لە هەوادا دەتوێــتەوە"، وەك مارکس "جگەرەکێـــــشێکی دیکە" لە مانیفێســتدا دەڵێ، هەموو پەیوەندییـــە کۆمەڵایەتیـــیەکان لە ســاتێکدا کەمێــك لەجێ دەچن و دەلەرزن و دواتر لە هەنگاوی دووەمدا تارمـایی کۆمۆنـــیزم کە لەم پرۆســـەیەدا سەرهەڵدەدات لە نۆرەی خۆیـــدا ئەویش لە هەوادا دەتوێتـــەوە، وەك دوکەڵەکە هیــچ شوێنەوارێك لە دوای خۆی بەجێ ناهێــــڵێت؟ بێگومان مەترسی ئەوە هەیە کە تارایەکی ڕۆمانســــی بکرێــتە بەری ســــاتەوەختە زوو تێپەڕبووەکە و ســیحرەکەی بەرز ڕابگیــرێت، ئەو ســاتەی کە هەموو شتێك تێـــیدا مومکیــنە، تەنـــانەت لە ڕێگەی شــاشەیەکی دوکەڵەوە.
ئاااای لەو جوانیــیە تێپەڕیوەی شـــتە تێپەڕیوەکان، بانگەوازی چرکەساتێــــکی بەرز! پاڵنەرێـــکی فیکری پتەویش هەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی شەیــــدابوونێکی وا، بەرەنگاربوونەوەی ئەو هەنگاوەی کە ڕەزامەندی و خۆشــبەختی دەبەخشــن کاتێـــك شتێکی پاتاڵ و ئاســـایی لەسەر دەســتی کۆمەڵێـــك شۆڕشــگێڕیی عەجول، بی پرەنســیب و ڕێکخراو بە قوڵی دەگۆڕیت بۆ شــتێکی شـــۆڕشگێڕانە. بەڵام ڕەنـــگە مرۆڤ بەرەنگاری ئەو پاڵنەرەی بەرەنگارییەش بێــــتەوە و ڕێگـــە بدا بە خۆی ساتێك لە فانتازیـــادا نقوم بێـــت!.
جگەرەکێشـــەکان وەك پرۆلیــــــتاریا وڵاتیـــان نییە، بەڵام لە هەر شوێنێــــــك دەردەکەون، ناوچەیەکی ئازادکراو بۆ خۆیـــان دروست دەکەن. جگەرەکێـــــشان هەمیشە ڕەمزی ئـــازادی بووە، ئازادیـــــیەکی کاتیی لە دژی زنجــیرەکانی مانەوە، هەڵوێستێکی دژە مانەوەیە. تێـــــیدا هاتووە: من لە زنجیــرەکان ئازادم، لە کاتێــــــکدا بەم زنجیــرەی خووە بەستراومەتەوە کە ناتوانم وازی لێبهـــــێنم، بەڵام ئەم زنجیــرە بواری ئەوەم پێـــدەدات کەمێــك لە سەخــتییەکانی ژیـــان دوور بکەومەوە کە لە ژێر خۆیـــدا دەمهاڕێــت، من ئامادەم بـــاجی ئەوەش بدەم. جگەرەکێشان پەیـــامێك دەردەکات، پەیـــامێك کە دەتوانرێت بە هەموو شــــێوەیەك بخوێنرێتـــەوە، گاڵتـــە، خۆبەخــۆ، ئارام، دەمارگیــر، نەخۆشی دەروونی، چەوت، وەسوەسە، ناچارکەر، چێژێـــکی تاوانبار، خراپ، سەرسوڕهێــنەر، پڕ ئینێرژی، بێــهیوا، دژە فشـــار، شـــەڕانگێز، خۆبەزلزان، ئیغراکردن، بەردەست، نیشانەی ئیتیمـــا بۆ چیـــن، نیشانەی نەبوونی ئیتیمــــا بۆ چین، کۆمەڵایەتیبوون، نـــــا کۆمەڵایەتیبوون ... بەڵام سەرەڕای هەموو قورســیەکان، و بە خەیــــاڵێکی بەرز، پێــــمخۆشە ئەم پەیــــامە بەم شــیوەیە بخوێنرێتەوە: کۆمۆنیـــــزم مومکیـــنە.
لینکی ووتارەکە بە ئینگلیزی:
https://vanishingmediator.blogspot.com/2013/06/mladen-dolar-smoking-communism.html
لینکی ووتــارەکە بە عەرەبی:
https://boringbooks.net/2019/07/dolar-smoking-communism.html
